Tine Hermans is de Vlaamse Caroline van der Plas. ‘Wat we delen, is dat we authenticiteit belangrijk vinden; je moet gewoon jezelf blijven. beeld Aurélie Geurts
INTERVIEW
De Vlaamse BoerBurgerBelangen (BBB) is net uit de grond gestampt en wil net zo succesvol worden als de Nederlandse zusterpartij. Wat wil de Vlaamse BBB-leider Tine Hermans, die dat project moet laten slagen?
MERKSPLAS
Een jaar of tien was ze, toen een geitje op de boerderij waar ze opgroeide, net na de geboorte doodging. De moeder van Tine Hermans (nu 51) bereidde haar dochter voor op een tweede teleurstelling: er zou misschien nog een geitje sterven. Het hield Tine bezig, zelfs zo erg, dat ze er niet van kon slapen.
Tine, hoewel geen held in het donker, kroop midden in de nacht uit bed en ging naar de stal waar de geit met haar lammetjes lag. ‘Dat was al een hele overwinning, zeker met de muizen en ratten in de stal.’ Ze pakte het zwakke lammetje op en legde het in de woonkamer voor de kachel. Daarna ging ze terug om de geit te melken – ‘Ik wist hoe dat moest’ – en het lammetje te voeden. ‘Belangrijk, want in de eerste moedermelk zitten de belangrijkste stoffen om aan te sterken’, zegt Hermans. Het kleine geitje overleefde.
Het typeert de vrouw die, in een restaurant in haar woonplaats, een van haar eerste grote interviews geeft. Ze werkte jaren in de gehandicapten- en ouderenzorg. Haar liefde voor dieren en planten is groot en ze is vastbesloten goede resultaten te boeken bij de Vlaamse parlementsverkiezing volgend jaar.
Caroline van der Plas heeft in Nederland inmiddels een sterrenstatus, maar Hermans wordt nog niet herkend in het restaurant in Merksplas, net over de grens met Nederland. Hermans – roodgeverfd haar, grote bril – oogt wat verlegen, maar ontdooit snel. Ze spreekt zacht, totdat het over stikstof gaat, en begint elk antwoord met ‘goh’.
Het is nog maar zeven weken geleden dat ze op Facebook een pagina aanmaakte voor haar BoerBurgerBelangen (BBB), niet te verwarren met de Nederlandse BoerBurgerBeweging. Nadat de Nederlandse BBB-leider Caroline van der Plas over de Vlaamse BBB had getwitterd, kreeg de partij ineens duizenden leden erbij. Hermans: ‘De telefoon stond roodgloeiend. Dat had ik niet verwacht.’ De teller staat nu op 15.000.
Zelf was ze tijdens haar studententijd meer klimaatgericht, datzelfde ziet ze nu bij haar twee dochters. Jaja, die wil voor de landbouwers opkomen, maar heeft wel ‘veggies’ (vegetariërs) in huis, had iemand tegen Hermans gezegd. De Vlaamse BBB-leider schudt haar hoofd. ‘Ik geef mijn kinderen keuzevrijheid in wat ze willen eten, al eet ik graag een stukje vlees of vis.’ Thuis kan het door die verschillen weleens botsen, erkent Hermans.
hotspot
Ze is geen boerin; de boerderij van haar ouders is overgenomen door haar broer. Haar woonplaats Merksplas ligt in het Turnhouts Vennengebied, een hotspot als het om stikstof gaat. Niet voor niets kwam de Vlaamse minister Zuhal Demir (Omgeving) hier vorig jaar juni uitleg geven over haar plannen. Ze kreeg geen warm onthaal, haar plannen ook niet. ‘Demir aan de strop’, stond er op een protestbord. Toch is het in Vlaanderen inmiddels wel gelukt om tot een – voorlopig – stikstofakkoord te komen.
De stikstofreductie moet in 2030 met vijftig procent zijn gedaald in Vlaanderen. Net als in Nederland moeten er ook in Vlaanderen boeren worden uitgekocht in kwetsbare gebieden, waarschijnlijk zo’n veertig. De overheid vergoedt de waarde van het bedrijf als zij in 2030 stoppen; elk jaar dat zij het bedrijf eerder sluiten, krijgen ze vijf procent extra. Ook kunnen boeren zich vrijwillig laten uitkopen. Vooral de varkens- en pluimveehouderijen moeten inleveren; zij moeten de stikstofuitstoot met zestig procent reduceren. De rundveesector moet vijftien procent minder gaan uitstoten.
Ook in Vlaanderen liepen de gemoederen hoog op in het parlement. Er komt nog een onderzoek over twee elementen van het stikstofakkoord, op nadrukkelijk verzoek van de christendemocratische CD&V. Die partij wil dat de landbouw en de industrie gelijkwaardig worden behandeld en dat de stikstofruimte van gestopte bedrijven naar andere ondernemers gaat.
Wat vindt u van het stikstofakkoord?
‘De huidige maatregelen gaan veel te ver. Er moet op stalniveau tot op de detail nauwkeurig worden uitgezocht wat de stikstofemissie is. Dan weten boeren of ze er goed of slecht voor staan, dan weten ze waar ze aan toe zijn.’
En dan kan elke Vlaamse boerderij wat u betreft blijven bestaan? In het rijtje ‘grootste stikstofuitstoters’ volgt België na Nederland.
‘Nee, er moet wel iets gebeuren. Maar de gemiddelde leeftijd van een landbouwer hier is 56 jaar. Dat betekent dat er binnen tien of twintig jaar op een natuurlijke manier iets gaat veranderen.’
En dan komt het wel goed, zegt u?
‘Ik zou zeggen: houd daar in ieder geval rekening mee.’
Is het stikstofprobleem niet zó groot dat er haast geboden is?
‘Ja. Toen de Boerenbond de minister meegaf te kijken naar de gemiddelde leeftijd van boeren, zei ze dat we te laat kwamen met die informatie. Er ligt een opgave: we moeten voor de natuur zorgen. Maar Nederland en Vlaanderen hebben ervoor gekozen om maar op één manier te kijken naar hoe we dat doen: door stikstofreductie.’
Het is toch geen keuze? Te veel stikstof heeft negatieve effecten op de natuur.
‘Klopt, maar om dat te constateren is echt meer meetwerk nodig. Het is geen nattevingerwerk; je kunt als overheid niet met een model rekenen waar een foutmarge in zit. Dat is niet rechtvaardig voor boeren. Stel nu dat de overheid tegen huiseigenaren zegt dat zij over drie maanden nog maar vijftig procent van hun huis mogen bewonen, in de andere helft mogen zij niets meer doen … Dat is, net zoals nu bij boeren gebeurt, een schending van rechten.’
Is stikstof überhaupt een probleem volgens u?
‘Stikstof is een gevaar voor bepaalde planten in kwetsbare gebieden.’
U begon met ideeën voor een eigen partij toen BBB succesvol bleek in Nederland. Had u al eerder plannen voor een politieke partij?
‘Ik dacht al wel langer dat er iets moest gebeuren, toen ik zag hoe er met agrariërs werd omgegaan. Ik ben ook naar een paar betogingen geweest om die mensen te steunen. Ik deed in Vlaanderen mee aan een wedstrijd over welke dier- en plantensoorten op een boerderij leven. Ik won, want ik had 296 dier- en plantensoorten goed. Vanuit de overheid is iemand aangesteld om een oplossing te vinden en perspectief te bieden voor deze specifieke regio en ik wilde de boeren en de stikstofplannen met elkaar verbinden. Maar toen ik een paar weken geleden met de vertegenwoordiger vanuit de overheid praatte, werd ik alleen maar nóg ongeruster. Er mag straks niet meer bemest worden, waardoor voedingsgewassen telen onmogelijk wordt. En er moeten boeren worden uitgekocht. Nu denk ik: dit komt hier niet goed.’
Als BBB geen gigantische overwinning had geboekt in Nederland, was u dan begonnen met een Vlaamse variant?
‘Het idee spookte al rond in mijn hoofd, maar nog niet zo concreet. De verkiezingsoverwinning laat wel zien dat het thema leeft. Nederlanders hebben zich uitgesproken voor verandering. Daarna dacht ik: oké, laten we hier dan ook maar een ballonnetje oplaten. Inmiddels hebben we 15.000 leden op Facebook, in zeven weken tijd.’
Wat moet er nog gebeuren om over een jaar klaar te zijn voor de verkiezingen?
‘Er moet een partij worden opgetuigd, statuten moeten worden opgesteld, er moet een partijprogramma worden geschreven. Er moet een campagneteam komen en een kandidatenlijst. En een website, op korte termijn.’
Waar bent u nu verantwoordelijk voor?
‘Voor heel veel dingen, momenteel. Nu zijn we vooral bezig met onze kernwaarden, waar het partijprogramma straks op moet aansluiten.’
Wat voor partij wilt u?
‘Eentje die dicht bij de mensen staat, er voor mensen is. We willen goed luisteren naar burgers, niet alleen naar boeren. Er heerst veel ongenoegen. We willen een partij die van onderaf georganiseerd is, vanuit de provincies.’
Komt er ook een Waalse BBB?
‘Ik hoop het en droom ervan.’
In Vlaanderen is er een kiesdrempel. Een partij moet minimaal vijf procent van de stemmen halen om in het parlement te komen. Hoe gaat u dat halen?
‘We willen ons niet alleen richten op de landbouwsector, maar veel breder. BBB moet een centrale partij zijn, wij geloven in oplossingen die in het midden liggen. Daarom willen we zowel naar linkse als rechtse partijen blijven kijken voor een mogelijke samenwerking.’
Is het nodig een eigen partij te beginnen? CD&V noemt zichzelf ook een ‘volkse centrumpartij’.
‘Er wordt nu niet naar mensen geluisterd. Toen minister Demir naar Merksplas kwam, ontstonden er meer vragen dan dat er duidelijkheid kwam. Toen de conceptnota van het stikstofakkoord er lag, heeft de minister met een Vlaamse landbouworganisatie een ronde door Vlaanderen gemaakt. Daarna kon men bezwaren indienen, er zijn er 20.000 binnengekomen. De meeste daarvan zijn verwerkt. Door het hele proces heen heeft de minister gesprekken met de Boerenbond, de grootste landbouworganisatie van Vlaanderen, geweigerd. Dat vind ik verbijsterend. Als ze wel in gesprek was gegaan, had ze waarschijnlijk meer draagvlak gecreëerd voor het stikstofakkoord en waren boeren minder ongerust.’
Vlaamse boeren weten nu wel waar ze aan toe zijn.
‘Nee, zij zitten toch nog in onzekerheid. Er ligt een akkoord, maar dat is nog niet finaal, het zijn ook nog geen wetteksten. De Vlaamse Regering wil nog uitkomsten afwachten van twee rapporten, over de gelijkschakeling van de landbouw aan de industrie en extern salderen (dat betekent dat boeren stikstofruimte kunnen kopen, red.). Zonder goedkeuring uit dat onderzoek is er voor CD&V geen stikstofakkoord. En de plannen die er liggen, zijn niet hoopgevend. Ik weet ook dat er landbouwactiegroepen zijn die al advocaten klaar hebben staan om de stikstofwet die eraan komt, aan te vechten.’
Denkt u dat het stikstofakkoord weer in duigen gaat vallen?
‘Dat zou kunnen.’
Is Van der Plas uw lichtende voorbeeld?
‘Het is ontzettend knap wat zij heeft gerealiseerd en wat ze nu doet. Ik vind het mooi wat zij zegt en hoe ze dat doet, zonder dedain. Ze zegt waar het op staat, op een correcte manier. Ik heb nog niet met haar afgesproken; ik heb wel andere BBB’ers ontmoet. Maar die kennismaking zal vast nog komen. We zijn ook aparte partijen, een soort zusterpartijen. BBB Nederland heeft wel aangegeven dat zij raad wil geven als wij vragen hebben.’
Wat zijn de overeenkomsten tussen Van der Plas en u?
‘Tegen haar charisma kan ik niet op. Ze heeft ook verstand van media. Wat we delen, is dat we authenticiteit belangrijk vinden; je moet gewoon jezelf blijven. Een mediatraining zou voor mij geen kwaad kunnen, maar ik moet mezelf niet helemaal verliezen.’
Uit een CD&V-nest
Tine Hermans (1971, Turnhout) woont in Merksplas. Ze volgde op de middelbare school kunstlessen, trots vertelt ze dat de eerste versie van het BBB-logo door haarzelf is getekend. Inmiddels is de schets geüpdatet. Hermans studeerde Sociale Readaptatiewetenschappen aan het toenmalig Hoger Instituut voor Readaptatiewetenschappen in Leuven. Daarna werkte ze in de ouderen- en gehandicaptenzorg.
Van huis uit stemde familie Hermans op het Vlaamse CDA: de CD&V. Tot nu natuurlijk.
Hermans is gescheiden en heeft nu weer een partner, met wie ze een latrelatie heeft. Met haar vorige partner kreeg ze drie dochters en een zoon.
